Kur'an'da geçen "fakiri doyurmak" , "hayrat yapmakta yarışmak", mallarını "Allah yolunda harcamak", "ödünç vermek" , "akrabaya, yetimlere, yoksullara i'ta etmek" ayetleri ile Hz. Peygamber'in "kişi öldüğünde amel defteri kapanır, yanlız sadaka-i cariyesi, ilmi bir eseri ve kendisine dua eden hayırlı bir evladı olan istisna" Hadis-i Şerif'i Osmanlı coğrafyasının vakıf eserlerle donatılmasını sağlamıştır. Şeyh Edebali'nin Osman Gazi'ye söylediği rivayet edilen "insanı yaşat ki devlet yaşasın" nasihatini bu medeniyet dairesinden bakmak icab eder. İnsan "eşref-i mahlukat"tır. İnsana hizmet hakka hizmettir. Hak teala insanı kendine halife kılmıştır. Osmanlı Devletinde vakıflar "insanı yaşatma" düşüncesiyle inkişaf etmiştir. Vakıflar Osmanlı Devletinde ibadet, eğitim, sağlık, sosyal yardım, bayındırlık ve beledi hizmetler başta olmak üzere daha pek çok alanda faaliyet göstermişlerdir. Vakıfların Kurumsal yapısı Osmanlı imar ve iskan modelinin temelini oluşturmuştur.