Tükendi
Gelince Haber VerDenilebilir ki Arap Edebiyatının geçirdiği devreler içinde gerek Arap gerek müsteşrik araştırmacılar tarafından tanınmak ve ele alınmak açısından Osmanlı dönemi kadar şanssız bir dönem yoktur. Bu çalışmanın ilgili bölümünde de görüleceği üzere birkaç insaflı araştırmacı dışında Arap edebiyatının Osmanlı dönemi hemen hemen yok denilecek durumdadır. Arap ülkelerinde bulunduğum zamanlarda görüştüğüm Arap akedemisyenlerin de muhtemelen bilgi eksikliğinden kaynaklanan aşağı yukarı aynı görüşte olması beni bu dönemi incelemeye ve dönemin edebi çalışmalarını tespit edip hiç de durumun iddia edildiği gibi olmadığını ortaya koymaya yöneltti. Araştırmamın sonunda Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatının diğer dönemlerdeki edebiyattan geri olmadığını aksine yenilenerek varlığını sürdürdüğünü gördüm. Vardığım sonuç iddia edilenin aksine Arap edebiyatının Osmanlı döneminin geçmiş dönemlerin bir devamı olup modern dönem için bir alt yapı oluşturduğudur. Aksi takdirde Ahmed Şevkî el-Bârûdî vb. şairlerin Fransızların Mısırı işgali ile başlatılan modern dönemde gökten zenbille indiğini ya da ellerinde birer sihirli değnek olduğunu ve yüzyıllarca ihmal edilmiş bir edebiyatı modern bir edebiyat haline getirdiklerini kabul etmek gerekir. Bu dönemin Arap edebiyatını ele alan ancak akademik araştırma özelliği taşıyan ve ön yargıdan uzak birkaçı dışındaki eserlerin gerek metot gerekse dönemle ilgili verdiği bilgiler açısından oldukça karmaşık düzensiz ve çelişkilerle dolu olduğu görülür. Bunun temel nedeni bu dönemi inceleyen eserlerin akademik objektif ve derinlemesine incelemeler olmak yerine Arap ülkelerindeki orta lise ve yükseköğrenimdeki öğrencilere verilmek üzere hazırlanan ihtiyacı karşılamak üzere derlenen yüzeysel objektiflikten uzak ve ön yargılı büyük çoğunlukla da araştırmalarını bilimsel temeller üzerine oturtmak yerine Osmanlı-Türk düşmanlığı üzerine oturtan oryantalist araştırmacıların öne sürdüğü ve Arap bilim adamlarınca da hiçbir araştırma ve inceleme yapılmadan peşinen kabul edilip dillendirilen bilgiler içermesidir. Arap bilim dünyasında Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatını inceleyen akedemik çalışmaların oldukça az olduğu görülür. Bunlardan tespit edebildiğimiz kadarıyla Yüksek Lisans ve Doktora düzeyinde yapılmış çalışmaları şöyle anmak mümkündür: 1-Meyyâde et-Tuncî eş-Şirul-ictimâî fil-ahdil-Osmânî Y. Lisans çalışması Danışman: Omer ed-Dekkâk Câmiatu Haleb 1991. 2-Muhammed Sakr eş-Şir fî Mısr fil-asril-Osmânî Doktora çalışması Câmiatul-Ezher 1985. 3-Halîl Kâsım Ğarîrî eş-Şir fî bilâdiş-Şâm fil-asril-Osmânî 1516-1798 Doktora çalışması Danışman: Omer Mûsâ Bâşâ Câmiatu Dımaşk 1991. 4-Îd Fethî Abdullatîf Abdulazîz İtticâhâtul-edebil-arabî fil-karnil-hâdî aşer el-hicrî fî Mısr veş-Şâm Doktora çalışması Danışman: Muhammed Yûnus Abdulâl Câmiatu Ayn Şems 2006. Türkiyede ise tespit edebildiğimiz kadarıyla tek çalışma şudur: Nurettin Ceviz Osmanlılar Döneminde Mısırda Arap Edebiyatı Doktora Çalışması Danışman: Nevzat H. Yanık Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Erzurum 2002. Bu eserler incelendiğinde de Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatının geçmiş dönemlerin edebiyatının bir devamı olduğu konu ve türler açısından çağa göre kendisini geliştirerek devam ettiği görülür. Elinizdeki bu çalışma daha önce yine tarafımızdan hazırlanan ve Arap Edebiyatının m. 550-622 yıllarını kapsayan İslâm öncesi devresinin incelendiği "Arap Edebiyatı Tarihi-I-Câhiliye Dönemi" m. 622-661 yılları arasını kapsayan dönemin incelendiği "Arap Edebiyatı Tarihi-II-Sadrul-İslâm Dönemi" m. 661-750 yılları arasını kapsayan "Arap Edebiyatı Tarihi-III-Emeviler Dönemi" ve m. 750-847 yılları arasını kapsayan "Abbâsi Edebiyatı Tarihi" adlı çalışmaların devamı olup bu çalışmada Arap Edebiyatının Osmanlı dönemindeki durumu incelenmiştir. Çalışma hazırlanırken Ana Kaynaklar ve İkincil Kaynaklar yanında DİA=Diyanet V
Denilebilir ki Arap Edebiyatının geçirdiği devreler içinde gerek Arap gerek müsteşrik araştırmacılar tarafından tanınmak ve ele alınmak açısından Osmanlı dönemi kadar şanssız bir dönem yoktur. Bu çalışmanın ilgili bölümünde de görüleceği üzere birkaç insaflı araştırmacı dışında Arap edebiyatının Osmanlı dönemi hemen hemen yok denilecek durumdadır. Arap ülkelerinde bulunduğum zamanlarda görüştüğüm Arap akedemisyenlerin de muhtemelen bilgi eksikliğinden kaynaklanan aşağı yukarı aynı görüşte olması beni bu dönemi incelemeye ve dönemin edebi çalışmalarını tespit edip hiç de durumun iddia edildiği gibi olmadığını ortaya koymaya yöneltti. Araştırmamın sonunda Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatının diğer dönemlerdeki edebiyattan geri olmadığını aksine yenilenerek varlığını sürdürdüğünü gördüm. Vardığım sonuç iddia edilenin aksine Arap edebiyatının Osmanlı döneminin geçmiş dönemlerin bir devamı olup modern dönem için bir alt yapı oluşturduğudur. Aksi takdirde Ahmed Şevkî el-Bârûdî vb. şairlerin Fransızların Mısırı işgali ile başlatılan modern dönemde gökten zenbille indiğini ya da ellerinde birer sihirli değnek olduğunu ve yüzyıllarca ihmal edilmiş bir edebiyatı modern bir edebiyat haline getirdiklerini kabul etmek gerekir. Bu dönemin Arap edebiyatını ele alan ancak akademik araştırma özelliği taşıyan ve ön yargıdan uzak birkaçı dışındaki eserlerin gerek metot gerekse dönemle ilgili verdiği bilgiler açısından oldukça karmaşık düzensiz ve çelişkilerle dolu olduğu görülür. Bunun temel nedeni bu dönemi inceleyen eserlerin akademik objektif ve derinlemesine incelemeler olmak yerine Arap ülkelerindeki orta lise ve yükseköğrenimdeki öğrencilere verilmek üzere hazırlanan ihtiyacı karşılamak üzere derlenen yüzeysel objektiflikten uzak ve ön yargılı büyük çoğunlukla da araştırmalarını bilimsel temeller üzerine oturtmak yerine Osmanlı-Türk düşmanlığı üzerine oturtan oryantalist araştırmacıların öne sürdüğü ve Arap bilim adamlarınca da hiçbir araştırma ve inceleme yapılmadan peşinen kabul edilip dillendirilen bilgiler içermesidir. Arap bilim dünyasında Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatını inceleyen akedemik çalışmaların oldukça az olduğu görülür. Bunlardan tespit edebildiğimiz kadarıyla Yüksek Lisans ve Doktora düzeyinde yapılmış çalışmaları şöyle anmak mümkündür: 1-Meyyâde et-Tuncî eş-Şirul-ictimâî fil-ahdil-Osmânî Y. Lisans çalışması Danışman: Omer ed-Dekkâk Câmiatu Haleb 1991. 2-Muhammed Sakr eş-Şir fî Mısr fil-asril-Osmânî Doktora çalışması Câmiatul-Ezher 1985. 3-Halîl Kâsım Ğarîrî eş-Şir fî bilâdiş-Şâm fil-asril-Osmânî 1516-1798 Doktora çalışması Danışman: Omer Mûsâ Bâşâ Câmiatu Dımaşk 1991. 4-Îd Fethî Abdullatîf Abdulazîz İtticâhâtul-edebil-arabî fil-karnil-hâdî aşer el-hicrî fî Mısr veş-Şâm Doktora çalışması Danışman: Muhammed Yûnus Abdulâl Câmiatu Ayn Şems 2006. Türkiyede ise tespit edebildiğimiz kadarıyla tek çalışma şudur: Nurettin Ceviz Osmanlılar Döneminde Mısırda Arap Edebiyatı Doktora Çalışması Danışman: Nevzat H. Yanık Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Erzurum 2002. Bu eserler incelendiğinde de Osmanlı dönemindeki Arap edebiyatının geçmiş dönemlerin edebiyatının bir devamı olduğu konu ve türler açısından çağa göre kendisini geliştirerek devam ettiği görülür. Elinizdeki bu çalışma daha önce yine tarafımızdan hazırlanan ve Arap Edebiyatının m. 550-622 yıllarını kapsayan İslâm öncesi devresinin incelendiği "Arap Edebiyatı Tarihi-I-Câhiliye Dönemi" m. 622-661 yılları arasını kapsayan dönemin incelendiği "Arap Edebiyatı Tarihi-II-Sadrul-İslâm Dönemi" m. 661-750 yılları arasını kapsayan "Arap Edebiyatı Tarihi-III-Emeviler Dönemi" ve m. 750-847 yılları arasını kapsayan "Abbâsi Edebiyatı Tarihi" adlı çalışmaların devamı olup bu çalışmada Arap Edebiyatının Osmanlı dönemindeki durumu incelenmiştir. Çalışma hazırlanırken Ana Kaynaklar ve İkincil Kaynaklar yanında DİA=Diyanet V