Osmanlı toplumunu anlamak için hem bütüne hem de parçaya
bakmak gerekir. Bu iki yönlü bakış açısı tarihimizdeki birçok karanlık
noktanın aydınlanmasına katkı sağlayabilir. Bunu yapabilmek ancak
Osmanlının tarihi miras olarak bıraktığı kayıtları dikkatli bir şekilde
incelemekle mümkündür. Osmanlı toplumunun hayata bakışını
samimi olarak ifade ettiği kaynaklar arasında sayılabilecek fetva
kayıtları toplumsal hayata dair önemli bilgiler barındırmaktadır.
Osmanlı Dönemi'nde Bayburt'taki toplumsal izler Müftü
Mehmed Fahreddin Efendi'nin görevi sırasında fetva defterine kayıt
ettiği 563 başvuru üzerinden incelendi. Bu inceleme ile Bayburt'ta
yaşayan halkın aile hayatı ekonomik kaygıları ve toplumdaki
hak ihlalleri ortaya konuldu. Ayrıca taşra müftülüğünün hizmet
alanlarına dair bilgilere ulaşıldı. Böylece Osmanlı'nın son yıllarında
Bayburt'taki toplumsal hayat ve müftülük kurumu fetva defterine
yansıyan yönleriyle değerlendirildi.