Çöküntü̈ devrinde iki çeşit insan tipi ortaya çıkıyor: Namussuzlarla namuslular... Hele önce 'vatandaş' sonra 'insan' olunması gereken dehşetli sıralarda felaketle alçaklığın boğuşması kadar korkunç muharebe yok. Muharebede düşman karşıdadır üniformalıdır. Az da olsa çok da olsa bir zaman sonra önemi kalmaz. Kaçarsın kovalarsın... Anında ölenler yaralananlar olur. Ama hep ileriye bakmanın bir rahatlığı vardır. Oysa esir bir şehirde dost kim düşman kim bilinmez!"

Bir mücadele nerede başlar? Hürriyet duygusu ne zaman kan ve kemik kadar kati bir gerçek halini alır? Kemal Tahir esir düşmüş payitahtın insanlarını işte bu çetrefil ve kaçınılmaz sorunun karşısındaki tutumlarına göre tasnif ediyor tanımlıyor. Kaosun hüküm sürdüğü̈ mütareke İstanbulu'na yönelttiği keskin bakışlarıyla şehrin sokaklarını tararken ne berduşları aylakları işbirlikçileri ne vatanseverleri ve kendisinden kahramanlık umulmayan kahramanları gözden kaçırıyor. Gönülden köleler ve aldırmazlar arasından bir çıkış yolu arıyor.

Esir Şehrin İnsanları yazarının "yürekli bir yalnızlığı göze alarak" yakın tarihin en önemli olaylarını çok yönlü̈ bir bakışla tarihsel gerçekliği içinde ele aldığı ilk "şehir romanı"dır. "Esir Şehir" üçlemesinin ilk kitabı olan bu roman dağılan imparatorluğun ve insanlarının eş zamanlı çözülmesini derin ve sarsıcı yüzleşmelerle okura sunuyor.