Dünya kabuğu büyük hareketlerle biçim alırken şimdiki Birgi'nin bulunduğu alanda oluşan topografya savunma olanaklarına zemin hazırlamış; burada yer­leşenler için uygun bir ortamı oluşturmuştur. Engebeli arazi yapısı kente peyzaj özellikleri katarken Küçükmenderes Irmağı'nı (Kaystros) besleyen Birgi Çayı'nın Sarıyar deresi ve Papaz deresi isimli iki kolla kentin içinden geçmesi Birgi'ye aynı zamanda bir "su kenti" olma özelliği kazandırmıştır. Bozdağ'dan doğan Küçükmenderes Irmağı Ephesos kenti yakınlarından Ege denizine dökülür. Latin ozanı Ovidius Kaystros Irmağı etrafındaki bitki örtüsünü şu sözlerle belirtmiş­tir: "Sarar çevresini orman taçlandırır sularını bir örtü korur gölgeleri güneşin alevlerinden. Serinlik verir dallar kızıl çiçekler biter ıslak topraktan: geçmez ora­nın baharı." Birgi Eskiçağdan itibaren sırayla Lydia Pers Hellen Roma Bizans Aydınoğlu Beyliği Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bir kenti olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Birgi Aydınoğlu Beyliği'nin ilk başkentidir. Korsan denizciliği ile ün yapan bu beyliğin kazancının büyük bölümünü vurgunlar ile Venedik-Ceneviz ticari ilişkileri oluşturmuştur. Küçükmenderes Vadisi'nin bu özgün yerleşimi kimi zaman deri ipek ipliği ve dokumacılık konularındaki üre­timi ve bunların ticaretiyle en zengin şeklini bulmuş kimi zamanlarda deprem­ler (1653. 1846-1850) veba salgını (1560 1865) yangın (1922) ve sel baskını (1939) nedeniyle en zor dönemlerini yaşamıştır. Arkeolojiden mimarlığa etnog­rafyaya resimden müziğe sanat ve bilim dallarında araştırma konuları için Birgi zengin bir birikime sahiptir. Birgi Küçükmenderes Ovası'na inen sislerle günü­müzde gerçek dünyadan kopmuş gibi görünse de bu özgün yerleşim hala büyük