Uygarlık gerçekliği kesinleşmiş tümel/kapsamlı ve birleştirici bir düşüncenin rahminden doğar. Bu düşünce uygarlığın ruhu ve enerji deposudur. Uygarlık düşünce ile bağı koptuğunda inişe geçer veya zayıflar. Tarih dönemler şeklinde hareket eder. Bunlar uygarlıkların çocukluk gençlik ve yaşlılıklarını geçirdikleri dönemlerdir. Uygarlık düşüncesini yenileyip zenginleştirerek ve çöküş hastalıklarından arınmayı teşvik eden meydan okumaların sunduğu fırsatları değerlendirerek yaşlanmayı geciktirmek mümkündür. Bundan fazlası ise destekleyici faktörlere kalmıştır. Bu faktörlerin varlığı yardımcı olur fakat yokluğu engellemez.Ümmetin yaşadığı medeniyet sürecinin ihtiyaçlarına cevap vermesi bakımından gelinen bu nokta önemlidir. Kendisini içine düştüğü çöküş sürecinden kurtaracak şeyin özlemini çeken ümmet bu durumdan kurtulmak için çıkış yolu bulamamaktadır. Çünkü bugün için geçerliliği kalmamış unsurlara dayanıp asıl sahip olduğu verimli potansiyelleri dikkate almamıştır. Çektiği çileler ve acılar onu tembelleştirirken çile gibi bizi güçlü kılan hiçbir şeyin bulunmadığı gerçeğini de unutmuştur.