Pranayama nefes sanatıdır. Yoga'nın sekiz kolundan biridir. Pek çok kaynağa göre aslında Pranayama bir yoginin hedeflediği sonuca ulaşabilmesi için Yoga'nın en önemli koludur. Yoga'nın diğer kollarını karar verdiğiniz anda istediğniz zaman beraber veya ayrı ayrı uygulamak mümkündür. Ancak Pranayama uygulamalarından gerçek manada faydalanmak için ciddi anlamda tecrübe ve bilgi birikimine sahip olmanız gerekir. Bu nedenle pek çok Yoga dalında Pranayama uygulamalarına baş-lamadan önce insanların belli bir bilgi ve uygulama düzeyine erişmiş olması beklenir. Elbette bedenimiz ve solunum sistemi ile ilgili olmakla beraber gerçek manada Pranayama aslında enerji ve bu enerjinin kullanılabilmesi yönlendirilebilmesi ile ilgilidir.

Pranayama sözcüğünü prana ve ayama olarak iki ayrı kelimenin bir araya gelmesi oluşturur. Anlamlarına ayrı ayrı bakacak olursak prana enerji demektir. Ben hayat enerjisi demeyi tercih ediyorum. Bildiğiniz gibi enerji kaynakları ve enerji türleri çok çeşitlidir. Dolayısıyla belli bir tanıma sıkıştırarak prana kelimesinin içerdiği anlamı daraltmak doğru olmaz. Şimdilik prana ile kastedilen enerjinin tüm bu enerji çeşitlerini kapsayacak kadar geniş bir anlam ifade ettiğini söylemekle yetinelim.