John Stuart Mill eklektik bir düşünür.. Bir geçiş dönemi düşünürü... Babası James Mill'den devraldığı klasik faydacılığı ne tam olarak sahiplenebilmiş ne de tam olarak reddedebilmiş bir yazar. Felsefeci bilgi kuramcısı ekonomi politikçisi siyaset kuramcısı eğitimbilimci ahlâkçı siyaset adamı liberal sosyalist aydın romantik ve romanesk bir aşkın kahramanı... Doğru bildiği yolda tek başına tavizsiz giden adam.. Hiç okula gitmeden kanonik ders kitapları kaleme almış üniversiteye rektör seçilmiş biri.. Mill'in belki en özgün niteliği özgürlüğü en tutkulu savunan yazar olması. Mill özgürlüğü hem felsefi ve ahlaki açıdan temellendiriyor hem de özgürlüğün hukuksal ve siyasal düzeyde hangi koşullar sağlandığında pratik olarak olanaklı olduğunu irdeliyor. Batı düşüncesinde Mill'i yeniden değerlendirmeye dönük arayış neo-liberalizmin egemen değer olduğu bu günlerde özellikle önemli. Bu derlemede yer alan çalışmalar bize Mill'in hümanist ve sosyalizan liberalizminin ana çerçevesini sunarken onun klasik liberalizmin romantik-hellenik ideallerine bağlılığını ortaya koyuyor. Dolayısıyla Mill'i okumak Türkiye gibi siyasal liberalizmin emekleme dönemini yaşadığı ve Mill'in kesinlikle anlaşamadığı Comte'cu çizginin hâlâ çok güçlü olduğu coğrafyalarda daha da anlamlı olabilir.Cengiz Çağla