Hakikati açıklama temayülü aydın olmanın şartlarından biridir sadece. Diğer şart korkusuz olmak ve sonuçlarından çekinmeksizin aklî araştırma için hazır bulunmaktır. Büyük filozofun ifadesiyle: Var olan her şeyi acımasızca eleştirmek.
Bir aydın aslında toplumu da eleştiren kişidir. Vazifesi daha iyi daha insani ve daha akılcı bir toplumsal düzenin yolunu tıkayan engelleri tanımak bu temelde analiz edip çözümlemek ve onları aşmaktır. O bu rolü yerine getirirken ilerici güçlerin vicdanı ve sözcüsü olur. Bu rol egemen sınıf açısından (kendi konumunu korumak ister) asayişi bozmak ve karışıklığa yol açmak şeklinde algılanır. Bu da egemen sınıfın hizmetindeki düşünce emekçileri tarafından muhakeme alanına çekilir. En iyi ihtimalle hayalperest veya metafizist en kötü şekilde de "tahripkar" ve anarşist!