Kadim zamanlarda bilinmeyen bir şahsiyet olan gezgin tüccar mevcut çağımızın görgü ve geleneklerinin yarattığı en ilgi çekici tiplerinden biri değil midir? Kimi makul düzenlerde kimi filozoflar için maddi girişim döneminden entelektüel kuvvet dönemine geçişin simgesi olmaya mahkûm edilmemiş midir? Asrımız yaratıcı dehada olduğu gibi çokça yalıtılmış güç âlemini evrensel fakat dengelenmiş âleme; tüm ürünleri eşitlemek onları kitleler arasında yayınlamak ve teklik ilkesi tarafından kontrol edilmek yani tüm toplumların nihai ifadesine bağlayacaktır.
Fransa'da hiç kimse her şeye meydan okuyan medeniyetin dehasını ve Paris'in icatlarını köylerde temsil eden ve taşranın cehaleti veya alışkanlıklarıyla sağduyu ile mücadele eden cesur kalpazanlar olan gezgin tüccarlar tarafından yayılan bu kesintisiz güçten şüphe duymaz.

"Dünyada romanın kaderini çizen Balzac'tır. Balzac'ın romanı bir nevi sosyolojidir." - Cemil Meriç