Osmanlı Devleti müslümanlıkla hıristiyanlığın sınır çizgisinde kurulmuştu. 400 yıl içinde tüm Balkanlar'ı Osmanlı ülkesi yaptı. Ayrılıklar üzerinde bir medeniyet kurdu. Homojen bir toplum istemedi. Avrupa sanayileşiyordu bunu farkedemedi. 200 yıl sonra kurulduğu çizgiye geri döndü. Son yüzyılı Batı ile bütünleşme çabalarıyla geçti.