Organizmanın acı ya da ağrıdan kaçarak haz aramasını gösterir. Haz ilkesi doğuştan vardır. Amacı doyuma ulaşmak ve haz sağlamaktır. Amacının gerçekleşmesini "burada ve şimdi ilkesi"ne göre ister. Engellenmeye dayanamaz. Çocukluk yıllarında etkindir. Büyüme ve olgunlaşmayla etkinliği azalır fakat tümüyle ortadan kalkmaz ve yaşam boyu sürer.Organizmanın gereksinmelerinin dış gerçeklere göre ertelenmesini ya da doyurulmasını sağlar. Doğuştan yoktur. Benliğin gelişmesiyle etkinlik göstermeye başlar benliğin gelişmesine ve olgunlaşmasına koşut olarak etkinliği artar. Zamanla haz ilkesinin etkinliği azalırken gerçeklik ilkesinin etkinliği artar.Birincil süreç düşünme biçimi: İsteklerin ve gereksinmelerin doyumunu içgüdüsel boşalmayı amaçlayan mantık öncesi düşünme biçimidir. Haz ilkesiyle birlikte çalışır.İkincil süreç düşünme biçimi: Benliğin olgunlaşması toplumsal yaşam ve öğrenme süreciyle birincil süreç düşünme biçiminden ayrışarak gelişen mantıklı düşünme biçimidir. Gerçeklik ilkesiyle birlikte çalışır.